Deepfake-video’s met politici zijn makkelijk te maken. Zo blijf je alert
In aanloop naar de verkiezingen wordt er gestreden om jouw aandacht én stem. De artikelen, foto’s en video’s die je van politici ziet, kunnen jouw mening beïnvloeden. Soms komen de gekste video’s voorbij, waarin politici onverwachte uitspraken doen of gekke dansjes doen. AI maakt het nog makkelijker om foto’s en video’s te maken die niet echt zijn. Waar kun je op letten, zodat je niet in nep-beelden trapt?
Nu is Emmanuel Macron president van Frankrijk, maar als je sommige video’s online mag geloven dan was hij vroeger een feestbeest en beleefde hij in 1987 een swingende nacht. Maar klopt dat beeld wel? Factchecker Wolf France checkte de beelden. Weten hoe hij dat doet en hoe jij scherp kan zijn op misleidende AI-beelden? Lees snel verder!
Wie is Wolf France?
Wolf France werkt fulltime als journalist en factchecker bij Knack. Knack is een Nederlandstalig Belgisch weekblad dat ook factchecks publiceert. Eind mei werkt hij als factchecker mee aan de factcheck-marathon, waarbij hij de feiten rond de verkiezingen checkt.
Je gelooft het sneller als het je mening bevestigt
‘In de reacties onder de video zie je een tweedeling’, vertelt Wolf. ‘Voor een groep mensen bevestigt deze video hun vooroordelen over Macron. Namelijk dat mensen zoals hij homoseksueel of queer zijn en zich zo kleden in hun vrije tijd. Dat zijn stereotypen die je veel langs ziet komen in extreem rechtse groepen. Zij zijn geneigd de video te geloven en te delen. Soms delen mensen dit met opzet, om iemand als Macron een slechte naam te geven.’
‘Andere mensen hadden door dat er iets geks met de video aan de hand was. Je kan zien dat het is bewerkt. Je ziet namelijk dat Marcon erin voorkomt in verschillende lichamen.’ Wat je ook kan opvallen is dat het gezicht van Macron soms te groot is voor zijn lichaam of dat zijn bewegingen schokkerig zijn. Op een moment lijkt het zelfs of er drie Macrons door het beeld dansen.
Hoe check je zo’n video?
‘Om te checken of het wel echte beelden waren, zocht ik naar soortgelijke beelden van dansende mensen in de club. Zo kwam ik een video tegen die wel erg leek op de video van Macron. Ik had de originele beelden gevonden! Ik kon toen frames van beide video’s naast elkaar leggen. In de originele video danst een andere persoon en het bleek opgenomen in een club in Californië in de jaren tachtig. Macron was toen nog geen twaalf jaar oud. Ik vermoed dat er een app is gebruikt om het gezicht van Macron op de dansende mensen te plakken.’
Dit soort apps helpen om gezichten te wisselen. Misschien heb je zelf ook weleens een ‘Face Swap’-app gebruikt. Het enige dat je nodig hebt is een video die je wil bewerken en een foto van de persoon die je in deze video wilt hebben. AI helpt om dit gezicht zo realistisch mogelijk op dat van de mensen in de video te plakken. Met deze ‘deepfake’-technologie kun je mensen iets laten zeggen of doen, dat ze helemaal niet gezegd of gedaan hebben.
Als factchecker laat je de feiten spreken. Iedereen kan zeggen: ‘Dat ziet er fake uit’. Als je aan de hand van de originele beelden kan bewijzen dat het niet waar is, maakt dat je argument sterker.
Dankzij AI worden nepvideo’s steeds geloofwaardiger
Wolf vertelt verder: ‘Ik zag dat de video van Macron vaak werd bekeken en veel werd geliked. Veel mensen leken de video te geloven. Daarom vond ik het belangrijk om de video te checken. Als er niet door valse informatie heen geprikt wordt, kunnen mensen hun mening baseren op onjuiste informatie.’
‘Dankzij generatieve AI zoals deepfake wordt het steeds makkelijker om geloofwaardige nepvideo’s te maken. Zo lijkt het of supermodel Bella Hadid haar steun heeft uitgesproken voor Israël, maar dat bleek een deepfake-filmpje.’ En deze deepfake video van Poetin ging rond waarin hij zijn soldaten oproept de wapens neer te leggen.
In deze video zie je hoe deepfake werkt en waar je op kan letten.
5 tips om scherp te zijn op bewerkte video’s
Wolf ziet online steeds vaker foto’s die bewerkt of gemaakt zijn met AI. ‘Het is nu nog veel gemakkelijker om AI te gebruiken om foto’s te manipuleren dan video’s. Ik heb het idee dat de toename van neppe video’s nog meevalt. Toch is het belangrijk om waakzaam te zijn en kennis te hebben over onjuiste en misleidende informatie.’
Video’s van politici kunnen tijdens de verkiezingen jouw stem beïnvloeden. Daarom is het belangrijk om te weten wat echt is en wat niet. Deze tips van Wolf helpen je daarbij:
1. Check je vooroordelen
Wees extra kritisch als de video jouw mening en vooroordelen bevestigt. Dat maakt namelijk dat je het sneller gelooft en deelt.
2. Kijk naar het profiel van de persoon die de video deelt
Als die persoon vaker ongeloofwaardige beelden verspreidt, is dat een reden om waakzaam te zijn. Bedenk ook met welk doel of belang iemand de video deelt.
3. Controleer of er al een factcheck is gedaan
Dat kan heel simpel door de titel van de video met het woord ‘factcheck’ in te typen in een zoekmachine.
4. Deel geen beelden waarvan je niet zeker weet of ze echt zijn
Zo voorkom je dat onjuiste informatie veel mensen bereikt en mogelijk misleidt.
5. Check zelf de video
Laat je inspireren door factcheckers zoals Wolf, door hun artikelen te lezen. Gebruik deze tips om zelf te factchecken. En gebruik deze tips om kritisch te kijken naar AI-beelden.
Vind je een video die nog niet gecheckt is? Dan kan je die ook insturen naar een organisatie als Knack. Zij kunnen er dan mee aan de slag. Je kunt Knack bereiken via factcheck@knack.be. DeCheckers zijn ook makkelijk te bereiken, zowel via hun website als via Whatsapp. De Nederlandse organisatie NieuwsCheckers kan je een bericht sturen via nieuwscheckersleiden@gmail.com.
Meer over Wolf France
Wolf France studeerde Geschiedenis en Beleidseconomie aan de Katholieke Universiteit Leuven. Tijdens zijn studie werkte hij als redacteur voor het Leuvense studentenblad Veto. Ook deed hij factchecks voor Factcheck.Vlaanderen.