#6 Kloppen de foto’s en video’s?
Bij nepnieuws wordt vaak gebruikgemaakt van een afbeelding die het nieuws versterkt. De afbeelding komt vaak ergens anders vandaan en heeft vaak niets met het nieuws te maken. Ook kunnen beeld en geluid worden bewerkt, waardoor de werkelijkheid wordt verdraaid.
Met behulp van Google Images of de zoekmachine van Tineye kun je achterhalen of foto’s bewerkt zijn, en van welke bron ze origineel komen. In dit filmpje van Nieuwscheckers vind je een uitleg om deze hulpmiddelen te gebruiken.
Bij video’s in berichten kan er gebruik zijn gemaakt van deepfake. Dat is een verzamelnaam voor software waarmee je nepvideo’s kunt maken die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. Met deze software kun je iemand dingen laten zeggen of doen die hij of zij in werkelijkheid nooit gezegd of gedaan heeft.
Om een deepfake te herkennen, kun je letten op de volgende dingen:
- Maakt de mond onnatuurlijke bewegingen?
- Beweegt de mond in lijn met de rest van de gezichtsuitdrukking?
- Knippert de spreker niet met zijn ogen?
- Zitten er ‘vervaagde’ pixels in het beeld?
- Wat kun je nog meer zien van het lichaam van de spreker en klopt dat met de bewegingen die het hoofd maakt?
- Maak het jezelf makkelijker door de video vertraagd af te spelen, dan vallen eventuele eigenaardigheden nog meer op.
- Hier vind je een uitgebreide (Engelse) checklist die je helpt fake-video’s te herkennen.
Als er cijfers of grafieken zijn gebruikt, controleer dan of deze kloppen. Zijn de conclusies die worden getrokken uit de cijfers logisch? Dit kun je controleren door op te zoeken of de cijfers hetzelfde worden gebruikt als in de originele bron. Veel statistieken kun je opzoeken op de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het CBS verzamelt betrouwbare data over de Nederlandse samenleving. In dit artikel legt hoogleraar wetenschapscommunicatie Ionica Smeets uit hoe je cijfers, percentages en grafieken bij een bericht kunt controleren.
