Is dat echt zo dat… het coronavaccin miskramen veroorzaakt?
Engelse websites beweren dat zwangere vrouwen vaker miskramen krijgen als ze het coronavaccin hebben gehad. Het aantal zou met 366 procent zijn gestegen. Deze berichten worden ook in Nederland gedeeld. Maar klopt dat wel? Lena de Vadder van Factcheck.Vlaanderen zocht het uit. Lees hier hoe zij dat heeft gedaan!
Geen verband gevonden
Het valt Lena op dat de gebruikte cijfers in de berichten van officiële overheidssites komen. Maar de conclusie die aan die cijfers verbonden wordt is onjuist. Het aantal meldingen is gestegen, maar dat zegt niets over de link tussen de miskraam en het vaccin, of over de normale hoeveelheid miskramen die ook voorkomen zonder vaccin.
Artsen noteren of er bijwerkingen zijn na het geven van een coronavaccin. Bij het bijhouden van deze gegevens, worden ook miskramen gemeld. Er worden steeds meer mensen gevaccineerd (een toename van 234 procent) en daarbij zien we ook een toename van het aantal gemelde miskramen. De conclusie dat miskramen worden veroorzaakt door het vaccin is daarmee niet bewezen. Want binnen die veel grotere groep van mensen die een vaccin kregen is bijvoorbeeld óók het aantal mensen met een treinabonnement gestegen, of mensen die 42 jaar zijn of blond haar hebben. Of de gemelde miskramen door het vaccin zijn gekomen, is niet onderzocht en staat dus ook niet vast.
Oorzaak en gevolg kloppen niet
Lena ontdekte dat er geen verband is tussen de cijfers. Hoe ze dat precies uitrekende lees je in dit uitgebreidere artikel. Hoewel de genoemde cijfers kloppen, is de relatie die wordt aangewezen onjuist. Het lijkt alsof de ene gebeurtenis voortkomt uit het andere, maar de oorzaak en het gevolg kloppen niet.
Neem nu het voorbeeld dat uit onderzoek blijkt dat grootouders die op kleinkinderen passen, langer leven. De conclusie kan niet zijn dat opa’s en oma’s ouder worden omdat ze op kinderen passen. Veel grootouders die vaak oppassen, zijn al gezonder en passen daarom vaak op en worden ook ouder, maar niet vanwege die kleinkinderen. In artikelen worden oorzaak en gevolg geregeld onterecht aan elkaar gekoppeld. Dit blijkt ook uit de voorbeelden die Lena in haar factcheck geeft.
Hier kun je op letten bij dit soort verhalen
Ellen de Greef, hoofdredacteur van Factcheck.Vlaanderen, zag dat de Engelse berichten veel gedeeld werden.
“Elke keer als een andere site het bericht van de miskramen overneemt of als het bericht op sociale media wordt gedeeld, verdwijnen er stukjes informatie uit het hele verhaal. Er blijft dus steeds minder over van hoe het eerst was bedoeld.”
“Omdat er veel cijfers in het stuk staan, lijkt het nog best geloofwaardig en denkt de lezer al snel: dat zal dan wel kloppen,” volgens Ellen. Toch zijn er ook hier signalen waar je op kunt letten. “Als iets te bizar om waar te zijn of dramatisch klinkt, dan is dat het vaak ook. En als in het artikel niet duidelijk gemaakt wordt waar de informatie precies vandaan komt, dan klopt er iets niet.”
- Wie is de factchecker?
Lena de Vadder
- Krijgt de factchecker betaald voor het factchecken? Zo ja, door wie en met welk doel?
Alle schrijvers voor Factcheck.Vlaanderen krijgen betaald voor hun werk. “Want journalisten horen niet gratis te werken”, aldus hoofdredacteur Ellen de Greef. Factcheck.Vlaanderen wordt volledig betaald door subsidies en donaties.
- Waarom en hoe checkt deze factchecker dit soort berichten?
Lena: “Ik vind het de taak van de journalistiek om ingewikkelde wetenschappelijke feiten te vertalen naar gewone mensentaal. In dit specifieke geval moest ik als factchecker eerst op zoek gaan waar die 366 procent vandaan kwam. Dat stond niet in het artikel vermeld, en dat is al verdacht. Als factchecker moet je dan zelf gaan rekenen en tellen. Een betrouwbaar artikel zou helder zijn over waar dat cijfer vandaan komt, zodat je als lezer meteen kan nagaan of het klopt.”
