De impact van AI op medische informatie
Steeds meer mensen gebruiken AI chatbots. Die delen niet alleen tips voor leuke restaurants, maar kunnen ook medisch advies geven. Maar hoe slim is het om over je gezondheid te praten met AI? En waar moet je op letten? Theo Gevers is professor en expert op het gebied van Artificiële Intelligentie. Hij gaf antwoord op deze vragen en vertelt ook meer over een nieuw fenomeen: medische deepfakes.
Wie is Theo Gevers?
Theo Gevers is hoogleraar Computervisie en Artificiële Intelligentie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet onderzoek naar generatieve AI en de ontwikkeling van deepfake.
De ontwikkeling van AI chatbots
Steeds meer mensen vragen advies aan AI. Deze chatbots geven niet meer alleen algemene informatie of helpen alleen met simpele taken. Ze ontwikkelen zich steeds meer tot experts op bepaalde gebieden. Theo: ‘Ook op het gebied van mentale gezondheidszorg, vooral bij jongeren. Advies wordt persoonlijker. AI kan namelijk snel inspelen op iemands context, persoonlijkheid en voorkeuren. AI zal steeds vaker naast menselijke professionals functioneren, als een soort eerste adviseur met menselijke eindcontrole.’
‘AI chatbots zijn handig omdat ze makkelijk bereikbaar zijn, snel antwoord geven en dag en nacht klaarstaan. Als hulpmiddel naast zorgprofessionals kan AI helpen om een eerste indruk te krijgen van een klacht. Het is daarbij belangrijk dat mensen AI niet zien als vervanging van echte medische zorg.’
AI chatbots zijn geen arts
Toch zitten er ook risico’s aan het gebruik van AI chatbots als medisch adviseur. Theo: ‘De data waarop een chatbot is getraind, klopt niet altijd en kan fouten, verzinsels of vooroordelen bevatten. Een AI chatbot heeft geen benul hoe het menselijk lichaam werkt. Het heeft geen diepere biologische, medisch of fysiologische begrip. Het genereert dus antwoorden puur op basis van patronen in de trainingsdata. Ook vult het model ontbrekende feiten aan met aannames, waardoor er een antwoord ontstaat dat overtuigend lijkt. Dit heet hallucinatie.’
‘Mensen moeten zich ervan bewust zijn dat een AI chatbot geen arts is en soms foute of onnauwkeurige informatie kan geven. Ook een arts kan natuurlijk fouten maken. Gebruik een chatbot daarom alleen als eerste oriëntatie, zodat je beter voorbereid bent wanneer je een arts spreekt. Neem bij klachten of twijfel altijd contact op met een zorgprofessional.’
Het gevaar van medische deepfakes
Als het op gezondheid aankomt, zijn het niet alleen chatbots die we in de gaten moeten houden. Artsenfederatie KNMG maakt zich grote zorgen over een nieuw fenomeen: medische deepfakes.
Volgens Theo worden deepfakes steeds realistischer, vooral in video’s en met nagemaakte stemmen. Theo: ‘Daardoor wordt het steeds moeilijker om nep van echt te onderscheiden. Er verschijnen nu ook medische deepfakes waarin het lijkt alsof artsen of bekende personen verkeerde gezondheidsinformatie geven.’
Medische deepfakes zijn gevaarlijk als mensen deze video’s vertrouwen. Theo: ‘Mensen kunnen deze nepvideo’s van ‘artsen’ geloven en daardoor verkeerde of schadelijke gezondheidsadviezen krijgen. Hierdoor kunnen ze te laat echte zorg zoeken of onjuiste behandelingen uitproberen. Gelukkig zijn veel mensen sceptisch en worden deze video’s vaak met argwaan bekeken.’
In dit artikel lees je hoe arts Robin Peeters aankijkt tegen medische deepfakes.
Volgens Theo zijn onderwijs en mediawijsheid cruciaal om het bewustzijn over deepfakes en de bijbehorende risico’s te vergroten. ‘Daarnaast moeten we betere verificatie- en detectiesystemen ontwikkelen en breed toepassen. Big tech-platforms moeten transparanter zijn over de risico’s en de beveiligingsmaatregelen die zij nemen.’
Zo herken jij medische deepfakes
Deze tips van Theo kunnen jou helpen om deepfakes te herkennen. En kijk voor meer informatie naar deze video met Theo.
Tip 1: Klinkt iets te mooi om waar te zijn? Dan is het dat vaak ook.
Theo: ‘Let goed op bij medische video’s online, vooral als iets te mooi klinkt om waar te zijn.’
Tip 2: Kijk goed naar de mond!
Theo: ‘Deepfakes herken je soms aan rare bewegingen, een stem die niet helemaal klopt of een gezicht dat onnatuurlijk oogt. Let vooral op de tanden. Die kunnen in de deepfake video van vorm veranderen of vaag zijn, omdat deepfakes moeite hebben met het genereren van tanden.’
Tip 3: BN’ers maken bijna nooit medische advertenties
Theo: ‘Bekende Nederlanders verschijnen (bijna) nooit in medische online reclames, vanwege regels. Dus als je er toch één ziet, is de kans groot dat het nep is. Twijfel je? Check dan altijd een betrouwbare medische bron.’
