Moeten we ons zorgen maken over AI en desinformatie?

Kunstmatige intelligentie (AI) kan door steeds meer mensen gebruikt worden. Chatbots, zoals ChatGPT en Google Gemini (voorheen Google Bard), zijn gratis te gebruiken. Daarnaast bestaat er zelfs een sportwebsite die helemaal geschreven wordt door AI. Maar AI maakt het ook mogelijk om heel gemakkelijk nepberichten te maken en te verspreiden. We spreken met onderzoeker Oumaima Hajri over de vraag: moeten we ons zorgen maken over AI en desinformatie?

Ouimaima is docent en onderzoeker Ethiek, AI en Samenleving aan de Hogeschool van Rotterdam en onderzoekt de impact van AI op onze samenleving.

Voor de informatie over AI en desinformatie werkten de redacties van isdatechtzo.nl en NPO Kennis samen. NPO Kennis legt uit wat je met AI kan doen. Bekijk eerst de story:

AI is toegankelijker dan ooit

Oumaima: “We hadden al eerder met AI te maken, maar het is nu veel grootschaliger. Het is voor iedereen toegankelijk geworden, van scholier tot codeur. Het is vaak gratis en het kost weinig tijd om te gebruiken. De snelheid waarmee generatieve AI-tekst, afbeeldingen of video’s maakt en de toegankelijkheid ervan is zorgelijk.”

“Generatieve AI kan namelijk ook zorgen voor meer verspreiding van desinformatie. Het risico van het genereren van beeld en tekst met AI is dat het niet de werkelijkheid is, maar dat iemand het wel heel overtuigend kan presenteren als de werkelijkheid. Het ziet er namelijk vaak geloofwaardig uit en kan daarom goed ingezet worden om nepnieuws mee te maken. Als dat gebeurt tijdens verkiezingen zou dat voor veel verwarring kunnen zorgen.”

“Bovendien is generatieve AI geen betrouwbare bron. Je kan heel gemakkelijk een antwoord krijgen op vragen, met chatbots zoals ChatGPT. Maar dit soort chatbots geven geen betrouwbare informatie. AI-tools genereren teksten zonder rekening te houden met of iets waar is of niet. Waardoor veel vaak verzonnen is. Ook AI-tools die beelden genereren zoals DALL-E of Midjourney geven geen goed beeld van de werkelijkheid. De beelden die daaruit komen versterken vaak bepaalde stereotypen. Bijvoorbeeld over moslima’s of arme mensen. Dat komt doordat deze zich baseren op beeldbanken, die die stereotypen ook in zich hebben.”    

Moeten we ons zorgen maken?

“We moeten ons zeker zorgen maken. Het wordt steeds moeilijker om onderscheid te zien tussen echte en nep-informatie. Er zijn nog steeds geen goede tools die kunnen checken of content is gemaakt door mensen of door AI. Het kan al lastig zijn voor technici, laat staan voor de burger. Daarom moeten we een actievere houding aannemen. Denk na voordat je iets aan ChatGPT vraagt en neem de informatie die je tot je krijgt niet klakkeloos over.”

Wat gebeurt er om desinformatie door AI tegen te gaan?

Een van de manieren om misbruik van AI voor desinformatie tegen te gaan is met behulp van wetgeving. “Er is op dit moment bijvoorbeeld een Europese wet uit 2021. Deze wordt binnenkort ook in Nederland ingevoerd. In het originele voorstel voor deze wet stond Generatieve AI nog helemaal niet beschreven. Generatieve AI werd pas vorig jaar december, in een herziend voorstel, toegevoegd aan deze wet. Deze wet gaat ook over de transparantie van AI-systemen, zodat gebruikers weten wanneer content is gegenereerd door AI. Dit voorbeeld laat zien dat de technische ontwikkelingen nog sneller gaan dan de wetgeving.” (Noot van de redactie: De wet waar Hajri aan refereert is in 2024 met grote meerderheid aangenomen.)

Waar kan je zelf op letten als je content maakt met AI?

Het is heel lastig om echte van nep-informatie te onderscheiden. Nu de teksten, beelden en video’s van generatieve AI steeds realistischer worden, wordt dit alsmaar lastiger. Denk na voordat je AI-tools gebruikt. Stel jezelf altijd de vraag: “Waarvoor heb ik deze informatie nodig?”. En neem nooit zomaar iets over. We zetten de tips hieronder nog voor je op een rijtje:

1. Wees kritisch op de informatie die je ziet en leest.
2. Controleer de informatie die AI geeft. Kijk naar artikelen van journalisten en onderzoeksartikelen, naar nieuwsbronnen die betrouwbaar zijn. Of vraag een expert. Haal daar informatie vandaan in plaats van een chatbot.
3. Wees voorzichtig met het verspreiden van informatie die AI je geeft. Geef altijd aan dat de informatie afkomstig is van AI.

Waar kan je op letten bij content die je tegenkomt op sociale media? Lees hiervoor de 5 tips die expert Nico Dekens geeft in het volgende artikel.

Dit artikel is onderdeel van 

Wat is nepnieuws?