Hoe groot is de rol van desinformatie tijdens de verkiezingen?
Hoe groot is de rol van desinformatie tijdens de verkiezingen? En wat kan jou helpen om uitspraken van politici, of berichten op sociale media goed te beoordelen? Daarover gingen we in gesprek met Alexander Pleijter van Nieuwscheckers.
Wie is Alexander Pleijter?
Alexander Pleijter is deskundig in online journalistiek en factchecking. Hij onderzoekt de invloed van nieuwe media op de journalistiek. Ook is hij betrokken bij Nieuwscheckers, het factcheckproject van de Universiteit Leiden. Alexander: ‘Wat ik belangrijk vind is de uitleg van nieuws, dat mensen snappen hoe iets in elkaar zit. Met goede informatie kunnen mensen zelf bedenken welke partij bij hen past.’
Welke invloed heeft desinformatie op verkiezingen?
‘Tijdens Nederlandse verkiezingen zien we eigenlijk niet vaak dat er met opzet desinformatie wordt verspreid, zoals in Amerika. Je hebt altijd anonieme trollenlegers. Dat zijn grote hoeveelheden nepaccounts die foute informatie proberen te verspreiden. Maar dat gebeurt niet per se alleen tijdens de verkiezingen.’
‘Politici die verkeerde informatie verspreiden, doen dat vaak uit knulligheid of hebben iets verkeerd onthouden. Een politicus heeft ooit een rapport gelezen en wil dat daar tijdens een debat over vertellen, maar weet dan niet meer precies hoe het zit. Daardoor kan er een overdrijving in zitten: een record blijkt helemaal geen record. Wanneer belangrijke verkeerde informatie wordt verspreid, kan dat van invloed zijn op iemands stemgedrag. Als je desinformatie voor waarheid aanneemt, kan dat je stem bepalen.’
Wat zijn tijdens deze verkiezingen gevoelige onderwerpen voor desinformatie?
‘Dat zijn onderwerpen waar veel politieke discussie over is. In de media, maar ook op sociale media. Denk maar aan het stikstofdebat en de boeren. Asielzoekers en de opvangproblemen krijgen veel aandacht. Lange wachttijden voor woningen, dat zien we ook veel terug.’ Lees de factcheck van Nieuwscheckers over asielzoekers die dezelfde voorrang hebben op huizen als anderen.
Bekijk de website van Nieuwscheckers voor alle factchecks in aanloop naar de verkiezingen.
Hoe kunnen mensen de verkiezingen het beste volgen en wanneer moeten alarmbellen afgaan?
‘Let goed op uitspraken van politici of in berichten op sociale media dat iets een record is, of het allerhoogste, of nog nooit gebeurd. Als daarna geen precieze cijfers volgen, dan mag je wel alert zijn. Precieze cijfers kunnen ook verkeerd zijn, dat zie je bij nogal eens het recordaantal asielzoekers. Maar bij woorden als: het neemt enorm toe of het wordt steeds erger, dat zijn wel dingen waarbij je vraagtekens moet stellen. Stel dan altijd de vraag: waar blijkt dat uit? Hoe erg is die stijging dan? Je kunt wel proberen om dingen zelf te checken, maar goed checken kost tijd en is moeilijk. Aantallen als asielzoekers of criminaliteitscijfers, daar moet je goed naar zoeken. En wat betekenen die cijfers? Daar moet je veel voor lezen.’
‘Het belangrijkste advies is dat je moet zorgen dat je nieuws haalt van betrouwbare nieuwsmedia. Waar journalisten werken die hun best doen om de informatie te controleren. Ga niet alleen af op wat je op sociale media tegenkomt en slik ook niet voor zoete koek wat politici allemaal zeggen. Een gezonde kritische houding is goed, maar ga ook niet alles wantrouwen. Daar word je cynisch en vervelend van.’
Wil je meer weten over hoe je jouw stem baseert op betrouwbare informatie? Lees alle artikelen over de verkiezingen hier.
