Hoe kun je met framing omgaan?

Framen is het maken van keuzes in wat en hoe je iets vertelt en dat doet iedereen de hele dag door. Ook mensen op tv of op sociale media. Hun frames bepalen vaak hoe we praten over gebeurtenissen en kunnen daarmee jouw blik op de werkelijkheid kleuren. Hoe zorg je dat je frames herkent en dat je je eigen blik op de wereld bepaalt? Dat hebben we aan framing-expert Lars Duursma gevraagd. Lars doet al jarenlang onderzoek naar framing en helpt bedrijven om hun verhaal te framen op een manier die bij ze past. Volgens Lars is er bij onderwerpen die veel mensen bezig houden ook vaak sprake van sterke frames en zelfs van nepnieuws.

Wat zijn onderwerpen waarover veel geframed wordt?

Klimaat
“Als het gaat om het klimaat zijn bijna alle wetenschappers het erover eens dat het klimaat verandert en dat de mens daaraan bijdraagt. Mensen die een van deze twee feiten ontkennen zijn niet aan het framen, maar schrijven nepnieuws.”

“De vraag voor de mensen die wel vertrouwen op de wetenschappers is: welke woorden kies je als je het over het klimaat hebt? Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor ‘klimaatverandering’, maar ook voor ‘klimaatcrisis’. Klimaatverandering klinkt niet alsof het warmer worden van de aarde een groot probleem is waar we iets aan moeten doen. Klimaatcrisis klinkt alsof we nu actie moeten ondernemen. Daarom kiest bijvoorbeeld de Britse krant The Guardian voor het woord klimaatcrisis als ze schrijven over het opwarmen van de aarde. Ze vinden dat het beste passen bij de noodzaak om nu actie te ondernemen.”

Migratie
“Ook als we kijken naar het onderwerp migratie, naar mensen die naar Nederland komen en hier willen blijven, zien we dat er veel frames worden gebruikt. Om weer te geven dat asielzoekers in grote getalen het land in komen, worden bijvoorbeeld woorden gekozen die met water te maken hebben. Zoals ‘migrantenstroom’, ‘een golf van migranten’ of zelfs een ‘asieltsunami’. Deze keuze voor woorden die met water te maken hebben is bewust en zorgt ervoor dat we asielzoekers niet meer als mensen zien. Door woorden te kiezen die met water te maken hebben, word je onbewust beïnvloed. Er wordt ingespeeld op je emoties, doordat je het gevoel krijgt dat je overspoeld wordt en er geen controle over hebt. Je zult dus eerder denken aan het bouwen van een dijk om de asielzoekers buiten te houden, dan aan het verwelkomen van asielzoekers.”

Woningnood
“Gebrek aan betaalbare woningen is een probleem waar veel mensen mee te maken hebben. De vraag is: wie heeft deze woningnood veroorzaakt? In de politiek zie je dat partijen verschillende mensen of groepen de schuld geven. Het is bijvoorbeeld de schuld van beleggers die veel huizen kopen en duur verhuren of van de verhuurdersheffing voor sociale huurwoningen, of van asielzoekers die voorrang krijgen op een huis.”

“Maar grote problemen die in heel Nederland spelen zijn vaak te ingewikkeld om één schuldige aan te wijzen. Dus als de schuld in de schoenen wordt geschoven van één groep of van één maatregel, is dat een vorm van framing. Door een probleem zo te framen, lijkt het makkelijker op te lossen en lijkt de oplossing die de partij voorstelt het beste. Maar vaak is een probleem ingewikkelder en zijn er meer oplossingen mogelijk.”

Het is volgens Lars belangrijk om bij al deze frames te bedenken dat geen van de frames de enige waarheid is. Het zijn manieren om naar een probleem te kijken en dit onder woorden te brengen, maar het is niet zo dat het ene frame wel klopt en het andere niet.

“Het kan helpen om te bedenken dat iemand die op andere dingen let en andere woorden gebruikt bij bijvoorbeeld de woningnood of het klimaat niet probeert om jou te misleiden. Hij of zij kijkt alleen door een andere bril. Jullie zien allebei dezelfde werkelijkheid, maar vinden andere details belangrijk en kiezen andere woorden. Dat is het grote verschil met nepnieuwsmakers. Zij proberen je wel te misleiden. Zij zien ook dezelfde werkelijkheid, maar verzinnen hier dingen bij of kiezen er één klein stukje uit zodat je de werkelijkheid als zodanig niet meer herkend.”

Tips om met framing om te gaan

Tip 1: laat je niet teveel door één frame leiden
Wil je weten hoe verschillende frames werken en niet afhankelijk te worden van één manier om naar de wereld te kijken? Leg dan eens twee nieuwsberichten naast elkaar. Als je in het Algemeen Dagblad en in de Volkskrant twee artikelen leest over hetzelfde onderwerp, zul je zien dat ze andere details beschrijven en andere woorden kiezen. Beide kranten gebruiken dus een ander frame.

Wel kun je ervan uitgaan dat beide kranten de werkelijkheid proberen te beschrijven. Het zijn dus frames en geen nepnieuws. Bij berichten die je leest op Twitter, Facebook of andere sociale media kun je hier niet vanuit gaan. Bij alle berichten is het belangrijk om kritisch en alert te zijn. Check daarom altijd de bron van iets dat je leest of ziet. Gebruik de checklist om zeker te zijn van de betrouwbaarheid van een bericht.

Om te voorkomen dat je teveel door één frame wordt geleid, kun je bewust kiezen om je nieuws van verschillende plekken te halen. Zo zie je beter welke verschillende perspectieven er zijn op de werkelijkheid.

Tip 2: Wees net zo kritisch op informatie waar je het mee eens bent, als op informatie waar je het niet mee eens bent
Als je een artikel leest waar je het mee eens bent, is het fijn om te denken dat dit dé waarheid is. En dat andere informatie over hetzelfde onderwerp niet klopt. Maar het is goed om net zo kritisch te zijn op berichten waar je het mee eens bent, als op berichten waar je het niet mee eens bent. Zo zorg je ervoor dat je een frame niet als dé waarheid gaat zien en kun je zelf bedenken welk frame bij jou past.