Goed in gesprek over de verkiezingen
De verkiezingen staan voor de deur en overal klinken scherpe meningen. Over klimaat, migratie, gezondheidszorg en de woningmarkt: tegenwoordig lijkt het soms alsof je alleen nog maar voor óf tegen bepaalde oplossingen kunt zijn. Deze verdeeldheid – ook wel polarisatie genoemd – wordt extra aangewakkerd door misleidende of onjuiste informatie en de snelle verspreiding daarvan via berichten op sociale media. Dat maakt het niet alleen lastig om jouw stem te bepalen, maar ook om in gesprek te blijven met mensen die anders denken. Ilayda Hagens van Diversion geeft tips voor een goed gesprek over de aanstaande verkiezingen en politieke voorkeuren.
Wie is Ilayda Hagens?
Ilayda Hagens is bij Diversion onder andere dialoogbegeleider, waarbij ze professionals in het bedrijfsleven of onderwijs, maar ook jongeren, traint op dialoogvaardigheden om gesprekken te kunnen navigeren juist als de perspectieven en meningen pal tegenover elkaar staan. Diversion is gespecialiseerd in het begeleiden van gesprekken over schurende maatschappelijke thema’s.
We denken steeds meer in kampen
‘Polarisatie betekent dat mensen in de samenleving uit elkaar drijven. We denken steeds meer in wij-zij en voor-tegen’, vertelt Ilayda. Dat terwijl uit onderzoek blijkt dat we het inhoudelijk niet méér met elkaar oneens zijn geworden. We zijn vooral negatiever gaan denken over mensen met een andere mening.
‘Polarisatie zie je bijvoorbeeld veel terug in gesprekken over thema’s zoals klimaat, gender, oorlog en migratie.’ Onderwerpen die in aanloop naar de verkiezingen een belangrijke rol spelen in je stemkeuze. ‘Mensen denken hierbij sterk in kampen: als iemand een ander wereldbeeld heeft, dan hoort die bij het andere kamp en wordt het gesprek afgekapt: “Als jij tegen klimaatbeleid bent, dan zal je ook wel tegen migratie zijn”.’
‘Er ontstaat hierdoor een onjuist en vooral eenzijdig beeld, terwijl de werkelijkheid meestal veel genuanceerder en ingewikkelder is.’
Polarisatie op sociale media
‘We zien dat sociale media het denken in kampen versterken. Algoritmes zorgen dat jij vooral de berichten ziet van mensen die het met jou eens zijn. Daardoor krijg je het beeld dat de meeste mensen denken zoals jij. Als je vervolgens iemand tegenkomt met een andere mening, kun je daar minder goed mee omgaan.’
‘Ook zien we dat makers van desinformatie en nepnieuws inzetten op polarisatie. Ze spelen in hun berichten in op je emotie en bevestigen je wereldbeeld, zodat je het bericht extra snel gelooft en deelt. Ook zogenaamde trollenlegers spelen hierin een belangrijke rol. Met duizenden nepaccounts proberen zij op sociale media de publieke opinie te beïnvloeden door onrust te zaaien en het gevoel van polarisatie te vergroten.’
Meer weten over trollenlegers en hoe je die kunt herkennen? Je leest het in dit artikel.
Politici en tv-programma’s geven soms het verkeerde voorbeeld
‘Ook in debatten bijvoorbeeld op tv zie je steeds vaker politici, opiniemakers en publieke figuren met extreme en tegengestelde meningen. En die gesprekken worden weer gedeeld in quotes op Instagram of X (voormalig Twitter). Korte quotes geven maar heel weinig informatie om jouw mening op te baseren. Je zou bijna vergeten dat er ook mensen zijn die niet voor of tegen zijn, maar ergens in het midden zitten. Of dat politieke partijen het ook op veel punten met elkaar eens zijn.’
Meer weten over hoe beeldvorming werkt en waar je op kan letten? Lees dit artikel over framing.
Zes tips voor een open gesprek
Bij verkiezingen kan het voorkomen dat je het niet altijd met elkaar eens bent. Ilayda Hagens van Diversion geeft tips om polarisatie te verminderen en fijne gesprekken te voeren over politieke onderwerpen, ook als dit gevoelig ligt:
1. Zoek eerst overeenkomsten voordat je ingaat op verschillen
Net zoals dat politieke partijen meer overeenkomsten hebben dan het soms lijkt, zal dat voor jou en je gesprekspartner ook zo zijn. Begin met waar je het over eens bent, bijvoorbeeld: “We vinden het allebei belangrijk dat iedereen goede zorg krijgt”. Dat maakt het makkelijker om later over verschillen te praten.
2. Wees je bewust van je oordeel
Je hebt misschien wel een voorkeur voor een bepaalde politieke partij of een specifiek standpunt. Probeer de ander niet direct te overtuigen van jouw gelijk, maar focus op een open gesprek en probeer je oordeel uit te stellen.
3. Houd het bij jezelf
In een polariserend gesprek gaat het snel over de ander die iets verkeerd heeft gedaan, en niet over jezelf. Het helpt om je standpunt te verwoorden vanuit jezelf. Zeg ‘ik vind dat’ of ‘in mijn ervaring’, bijvoorbeeld: “Ik vind het belangrijk dat er meer aandacht komt voor klimaatbeleid.”
4. Stel open vragen
Vraag naar de argumenten en belangen van de ander. Stel open vragen, die met meer beantwoord kunnen worden dan ‘ja’ of ‘nee’, bijvoorbeeld: “Waarom vind je dat een partij dit beleid moet voeren?” of “Welke onderwerpen zijn voor jou belangrijk bij het stemmen?”
5. Wees scherp op de feiten en bewaak je grenzen
Als je denkt dat iemand onwaarheden vertelt, vraag dan door op de feiten. Vraag bijvoorbeeld naar iemands bronnen en of diegene daar met een kritische blik naar heeft gekeken. Je hoeft niet alles te accepteren. Trek een lijn bij discriminerende uitspraken of foutieve informatie over partijen of kandidaten.
6. Neem een pauze
Wanneer emoties hoog oplopen, ga dan even uit het gesprek of neem even een pauze. Als emoties hoog oplopen, is het lastig tot elkaar te komen.
‘Deze tips zorgen dat je veel relaxter in het gesprek staat. Het levert vaak een mooier gesprek op, waarin de ander ook beter naar jou luistert,’ zegt Ilayda.
