Wat doen regionale omroepen in verkiezingstijd om nepnieuws tegen te gaan?
In aanloop naar de verkiezingen is het belangrijk dat je betrouwbaar nieuws kunt vinden. Zoek je informatie rondom de Provinciale Statenverkiezingen, dan is de kans groot dat je uitkomt bij een regionale publieke omroep. Maar wat doen deze omroepen precies om nepnieuws te bestrijden? “We willen vooral betrouwbaar en dichtbij zijn.”
Redacteur Geert van der Veen spreekt met Jan Müller. Hij is directeur van de RPO. Binnen de RPO werken alle publieke regionale omroepen van Nederland samen. Zo wisselen ze kennis uit en proberen ze te leren van elkaars ervaringen. In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 vertelt hij hoe regionale omroepen werken aan betrouwbaar nieuws over en uit de provincie.
Wist je dat er in Nederland dertien regionale publieke omroepen zijn? In de provincie Zuid-Holland zijn er twee en in alle andere provincies is er één. Van Omrop Fryslân tot Omroep Zeeland; regionale omroepen houden je via websites, tv en radio op de hoogte van het laatste nieuws uit jouw provincie.
Wat doen jullie om desinformatie tegen te gaan in aanloop naar de verkiezingen?
Jan legt uit dat redacties van Regionale Omroepen eigenlijk altijd bezig zijn met het bestrijden van nepnieuws. Dat doen ze door betrouwbaar nieuws te brengen, op basis van feiten. En door beter uit te leggen hoe ze te werk gaan.
“De afgelopen jaren hebben we al veel meer tijd en aandacht gestoken in het uitleggen van onze betrouwbaarheid. Hoe komen de verhalen eigenlijk tot stand? Hoe doen journalisten onderzoek en welke keuzes maken ze?. Door uit te leggen hoe betrouwbaar nieuws tot stand komt, worden mensen ook beter in het herkennen van onbetrouwbaar nieuws.”
“En dit werkt. Uit onderzoek van het Commissariaat voor de Media blijkt bijvoorbeeld dat veel mensen de regionale omroepen waarderen om hun volledigheid, verdieping en betrouwbaarheid.”
Journalisten uit je eigen buurt
Een ander belangrijk wapen tegen nepnieuws is dat regionale journalisten dichtbij het nieuws staan. Doordat ze in de omgeving wonen en werken, weten ze goed wat er speelt en kennen ze de mensen. Dat zorgt voor betrouwbaarder nieuws omdat ze er zelf bij zijn om het direct te kunnen checken.
“Ook is bijvoorbeeld de rol van data-analyse (welke verhalen worden er bekeken, door wie en wanneer) ook bij de regionale omroepen steeds groter geworden. Dit zorgt er voor dat we nog feitelijker en gerichter het nieuws over kunnen brengen. Uiteindelijk zorgt dit ervoor dat je beter snapt hoe regionaal nieuws zich verhoudt tot het landelijke nieuws.”
Waar hoop je de komende jaren nog meer aandacht aan te kunnen besteden?
“Als het gaat om het tegenwicht bieden aan nepnieuws zijn er in elk geval twee dingen belangrijk. Er moet meer aandacht komen voor mediawijsheid vanuit de journalistiek. Wij zijn echt de verbinding tussen burgers en het nieuws. Dus we zouden vaker kunnen uitleggen wat nepnieuws is en hier duiding en context bij geven. Op die manier vergroot je als journalistiek de mediawijze vaardigheden van je publiek.”
“Ook zetten we in op het bereiken van groepen die we voorheen niet bereikten. Denk aan (digitaal) laaggeletterden, maar ook mensen die geen Nederlands spreken. Al het nieuws van tien regionale omroepen is sinds kort op een laagdrempelige manier in meerdere talen te lezen via de apps van de regionale omroepen. Daar bereik je mensen mee die anders niet of nauwelijks toegang hebben tot betrouwbaar nieuws.”
Bij welke regionale onderwerpen is de kans groot dat nepnieuws een rol speelt? Factchecker Alexander Pleijter legt in dit artikel uit dat er vooral nepnieuws is over onderwerpen waar veel politieke discussie over is. Zoals de stikstofcrisis, boeren en asielzoekers en opvangproblemen.
Aan welke thema’s wordt rondom de verkiezingen veel aandacht besteed?
Het lukt de politiek maar moeilijk om uit te leggen welke lokale thema’s nu zo belangrijk zijn tijdens deze verkiezingen. “Er is best een gat tussen burger en politiek. Dat gat proberen we, elke verkiezing weer, te dichten door uit te leggen wáár de verkiezingen over gaan”, vertelt Jan. Zo gaan de verkiezingen over het oplossen van het woningtekort en het opvangen van assielzoekers bij jou in de buurt. En om de busverbinding bij jou in de straat. En of we de dijken moeten verhogen, of juist ruimte moeten geven aan de rivieren Dat zijn belangrijke onderwerpen.
“We bieden dit jaar een eigen Kieskompas per omroep. Dit is een stemwijzer op regionaal niveau, die we ook weer heel laagdrempelig hebben gemaakt. Hiermee vergroten we het aanbod van betrouwbare verkiezingsinformatie en verkleinen we de kloof naar de politiek.” De stellingen in het Kieskompas zijn bijvoorbeeld opgesteld door journalisten van de regionale omroepen. Zo weet je zeker dat je een keuze maakt op basis van onderwerpen die in jouw omgeving belangrijk zijn.
Onderwerpen die in de ene provincie heel belangrijk zijn, kunnen in een andere provincie juist weer minder aandacht krijgen legt Jan uit. “In debatten met regionale lijsttrekkers besteden we hier dus per omroep op een eigen manier aandacht aan.”
