Hoe check je uitspraken van politici over migratie?
Migratie is een van de belangrijkste onderwerpen in aanloop naar de Europese verkiezingen. Politici delen hun ideeën over de juiste aanpak en ook op sociale media wordt er druk over gepraat. Hoe bepaal jij welke informatie je vertrouwt?
De Factcheck-marathon
In aanloop naar de Europese Verkiezingen vindt in Brussel de Factcheck-marathon plaats. Tot 6 juni checken Belgische en Nederlandse factcheckers uitspraken van politici. Eén van de Nederlandse organisaties die deelneemt aan deze marathon, is Pointer. Pointer is het platform voor onderzoeksjournalistiek van KRO-NCRV op tv, radio en online.
Esther Chavannes werkt als journalist bij Pointer en is aanwezig in Brussel. Zij zit in een team dat zich tot 6 juni bezig houdt met het onderwerp migratie. Waarom praten politici zo graag over migratie en welke onjuiste of misleidende beweringen komen hierover voorbij? Esther vertelt.
Als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat vaak ook
‘Migratie is iets van alle tijden. Er zijn altijd mensen die verhuizen, mensen die vluchten of mensen die ergens anders op zoek gaan naar werk. Toch worden migranten vaak genoemd als oorzaak van allerlei problemen, bijvoorbeeld van het woningtekort of criminaliteit.’
‘Als politici jou het gevoel geven dat ze deze problemen kunnen oplossen, stem je eerder op ze. Maar als zij een simpele oplossing bieden voor meerdere complexe problemen, zou je jezelf achter de oren kunnen krabben. Thema’s als migratie zijn ingewikkeld en ongrijpbaar. “Gewoon de grenzen dichtgooien” klinkt makkelijk. Maar als het zo simpel was, dan gebeurde het al.’
Waar komt die video eigenlijk vandaan?
Esther ziet als factchecker vaak dezelfde voorbeelden van onjuiste informatie over migratie langskomen op sociale media. ‘Ik kom teksten, afbeeldingen of video’s tegen waarvan het niet duidelijk is waar ze vandaan komen. Ik kwam bijvoorbeeld een video tegen waarin iemand op straat plast. Dat vinden veel mensen niet kunnen. De tekst bij het bericht beweert dat het om een migrant zou gaan. Maar dat is nauwelijks te checken. Vaak blijkt dat dit soort video’s van het internet zijn gehaald en dat er een nieuw verhaal bij is verzonnen.’
‘Door een heftige tekst of schokkende titel roept het bericht agressie op. Hierdoor zullen mensen het sneller delen of liken. En als een politicus dit bericht vervolgens ook deelt op sociale media, vertrouw je het bericht ook sneller.’
Let op ‘sluip-desinformatie’
‘Wat ik veel tegenkom zijn video’s van debatten of interviews waarin politici geen antwoord geven op een vraag die ze gesteld wordt. Ze beginnen in plaats daarvan over een ander onderwerp, waar ze het liever over hebben.’
‘Stel, een politicus wordt gevraagd naar het aanpakken van het woningtekort. In plaats van daarop te reageren, begint degene over migranten die onze grenzen binnenkomen. Het gesprek gaat dan ineens over migratie in plaats van over het oplossen van het woningtekort.’
‘Je kan hierdoor denken dat migranten de oorzaak zijn van de problemen op de woningmarkt. Maar dat lijkt overdreven. Door deze dingen toch samen te noemen ontstaat er een verhaal dat niet waar is. Sluip-desinformatie noem ik dat.’
Iets is niet waar alleen omdat het vaak gezegd wordt
‘Sommige politici wilden het aantal nieuwe migranten verlagen door het stoppen van ‘nareis op nareis op nareis’. Dat betekent dat asielzoekers hun familie uit het buitenland naar Nederland zouden halen. Die familieleden zouden zelf ook weer families hebben en daar van tevoren expres niet eerlijk over zijn. Er zou zo een keten van asielaanvragen ontstaan. Maar geen enkele politicus kon mij vertellen om hoeveel mensen het ging.’
‘Ook experts zeiden dat dit geen probleem is, en de overheid bevestigde het later met cijfers. Experts zien het als een manier om een negatieve sfeer op te wekken. Toch bleven politici het herhalen en het heeft bijgedragen aan de val van het kabinet. Meer kiezers gingen het hierdoor geloven.’
Weten wat jij kan doen?
Het is ingewikkeld om te ontdekken welke uitspraken kloppen. Zeker met een lastig onderwerp als migratie. Wil je er toch achter komen hoe iets zit? Dan kan je de factchecks van de marathon bekijken of vind je meer informatie op isdatechtzo.nl.
Heb je een bericht dat je wilt laten checken door Pointer? Dan kan je mailen naar pointer@kro-ncrv.nl.
